ЎЛИМГА ОЛИБ КЕЛАДИГАН БОШ МИЯ ЖАРОҲАТЛАРИДА ЛИКВОР АЙЛАНИШ ЖАРАЁНИ БУЗИЛИШЛАРИНИНГ ПАТОМОРФОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАНАТОГЕНЕЗДАГИ АҲАМИЯТИ

Авторы

  • Мехрибан Исмаилова ТТА Урганч филиали, патоморфология кафедраси, PhD. Автор

Ключевые слова:

Бош мия жароҳати (БМЖ),, танатогенез,, ликвор айланиш жараёни бузилишлари,, ногиронлик,, ўлим,, ишлаб чиқариш ва транспорт жароҳатланишлари.

Аннотация

Ҳозирги замонавий жамиятда ишлаб чиқариш, транспорт, қурилиш ва техника соҳаларидаги жадал ривожланиш инсон ҳаёти учун хавф даражасини оширмоқда. Бу жараёнлар натижасида турли хил жароҳатланишлар, айниқса, бош мия жароҳатлари (БМЖ) ҳолатлари сезиларли даражада кўпаймоқда. Турли мамлакатлар статистикасига кўра, БМЖ барча жароҳат турларининг 30–40 фоизини ташкил этиб, меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳоли ўртасида ногиронлик ва ўлимнинг етакчи сабабларидан бирига айланган. Айрим ҳолларда БМЖ натижалари юрак-қон томир тизими ва онкологик касалликлардан ҳам устун туради. Бу ҳолат БМЖ танатогенезини чуқур ўрганиш ва уни суд-тиббий амалиётда тўғри баҳолаш заруриятини янада кучайтиради

Библиографические ссылки

1. Аргунова Г.В. Оценка эффективности комплексной коррекции двигательных нарушений у больных с последствиями черепно–мозговой травмы и детским церебральным параличом: Автореф. дис.… канд. мед. наук: 14.01.11 / Г.В. Аргунова. – М., 2015. – 24 с.

2. Буранкулова Н.М., Пириева Л.В. особенности судебно-медицинской диагностики травм, при летальных исходах вследствие падений с высоты и с высоты собственного роста // Материалы научно-экспертной конференции «пути совершенствования судебной экспертизы. Зарубежный опыт». 2017. – С. 34.

3. Бурханитдинов Ф., Искандаров Экспертная оценка повреждений головного мозга при смертельных ЧМТ // журнал «Новый день в медицине». 3-4 (15-16) 2016. –С 258-261.

4. Бурханитдинов Ф., Абдикаримов Б., Джураева Д. Патогенез субарахноидальных кровоизлияний в экспертной практике // Материалы научно-экспертной конференции «пути совершенствования судебной экспертизы. Зарубежный опыт». 2017. – С. 35.

5. Гиясов З.А., Махсумхонов К.А., Бахриев И.И., Исламов Ш.Э. Ретроспективный судебно-медицинский анализ динамики показателей смертности при суицидах. //Судебная медицина. - 2022. - №8(4). – С. 37-46.

6. Дюкарев В.В. Иммунологические нарушения при черепно-мозговой травме и их прогностическая информативность. Автореф.дисс.канд.мед.наук. Москва – 2020. 22 с.

7. Зикриллаев Т.Х. Патоморфология установления давности черепно-мозговой травмы // International bulletin of medical sciences and clinical research – 2023. - V. 3, I. 9, September, P. 83-87. Сирдарьинский областной филиал НПЦСМЭ МЗ РУз https://doi.org/10.5281/zenodo.8395124

8. Кадыров Р.М. Современные аспекты хирургического лечения острого дислокационного синдрома у пациентов с тяжелой черепно-мозговой травмой // Молодой ученый. — 2015. — № 21 (101). — С. 281-286. — URL: https://moluch.ru/archive/101/22757/

9. Комольцев И.Г., Франкевич С.О., Широбокова Н.И. и др. Ранние электрофизиологические последствия дозированной черепно- мозговой травмы у крыс. //Журнал неврологии и психиатрии им. С.С. Корсакова. – 2018. - №118(10). – Р. 21–26. doi: 10.17116/jnevro201811810221

10. Лихтерман Л.Б. Классификация черепно-мозговой травмы • часть II. Современные принципы классификации ЧМТ // Журнал судебная медицина - Том1 №3, Сентябрь 2015. – С. 37-48.

11. Министерство здравоохранения Российской Федерации. Социально-значимые заболевания населения России в 2018 году (статистические материалы). М.; 2019.

12. Пермякова Н.В., Долгова О.Б., Кокорин Д.Л. Оптимизация взаимодействия следователей и судебно-медицинских экспертов при расследовании уголовных дел в случаях смерти пострадавших от черепно-мозговой травмы //Вестник Уральского юридического института МВД России. - 2018. - №3. - С. 33-41.

13. Пиголкин Ю.И., Дубровин И.А., Леонов С.В., Горностаев Д.В. Черепно-мозговая травма. Механогенез, морфология и судебно-медицинская оценка. – Москва, 2018 – 248 с.

14. Рузиев Ш.И., Бахриев И.И., Назиров С.Н. Роль конституционально-морфологических типов человека при анализе патологии и их значение в судебной медицине. //Педиатрия. - 2020. - №1. – С. 167-173.

15. Султанов С.Б., Бахриев И.И. Жировая эмболия как основная причина летальности при сочетанных травмах. Finland International Scientific Journal of Education, Social Science & Humanities, - 2022. №10 (12). – С. 536-543.

16. Федотов А.В., Астраханцев А. Ф. Морфологические изменения мужских половых желез при черепно-мозговой травме // Судебно-медицинская экспертиза. – 2017. - №2. – С.18-20.

17. Aiolfi A., Benjamin E., Khor D., Inaba K., Lam L., Demetriades D. Brain Trauma Foundation Guidelines for Intracranial Pressure Monitoring: Compliance and Effect on Outcome. //World J Surg. – 2017, Jun. - №41(6). – Р. 1543-1549. doi:10.1007/s00268-017-3898-6. //Erratum in: World J Surg. - 2017 Jun;41(6):1542. PubMed PMID: 28188356. DOI:10.1007/s00268-017-3913-y

18. American College of Surgeons. Geriatric trauma management guidelines. In: Trauma Quality Improvement Program (TQIP). American College of Surgeons; 2013.

19. Aminoff M.J. Electroencephalography: General Principle and Clinical Applications. In : Aminoff MJ. Aminoff’s Electrodiagnosis in Clinical Neurologi 6th Edition San Francisco Elsevier Saunders 2016. - Р. 37-84.

20. Au A.K., Aneja R.K., Bayir H., Bell M.J., Janesko-Feldman K., Kochanek, P.M., et al. Autophagy biomarkers beclin 1 and p62 are increased in cerebrospinal fluid after traumatic brain injury. //Neurocrit. Care. - 2017. - №26. – Р. 348–355. doi: 10.1007/s12028-016-0351-x

21. Lan Y.L., Zhu Y., Chen G., Zhang J. The Promoting Effect of Traumatic Brain Injury on the Incidence and Progression of Glioma: A Review of Clinical and Experimental Research. //J Inflamm Res. – 2021. – Aug. - 4;14. – P. 3707-3720. doi: 10.2147/JIR.S325678. eCollection 2021.PMID: 34377008 .

22. Langlois J.A. Rutland-Brown W. Wald M.M. The Epidemiology and Impact of Traumatic Brain Injury: A brief overview. //J. Head Trauma Rehabil. – 2006. - №21. – Р. 375–378.

23. Lilja-Cyron A., Andresen M., Kelsen J., Andreasen T.H., Fugleholm K., Juhler M. Long-term effect of decompressive craniectomy on intracranial pressure and possible implications for intracranial fluid movements. //Neurosurgery. – 2020. - №86(2). – Р. 231–240.

24. Lyu I.J., Han K., Park K.A., Oh S.Y. Ocular Motor Cranial Nerve Palsies and Increased Risk of Primary Malignant Brain Tumors: South Korean National Health Insurance Data. //Cancers (Basel). – 2024. – Feb. - 14;16(4):781. doi: 10.3390/cancers16040781.PMID: 38398172

25. Sansone A, Di Dato C, de Angelis C, Menafra D, Pozza C, Pivonello R, Isidori A, Gianfrilli D. Smoke, alcohol and drug addiction and male fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2018 Jan 15;16(1):3.

26. Spani C.B., Braun D.J., Van Eldik L.J. Sex-related responses after traumatic brain injury: Considerations for preclinical modeling. //Front Neuroendocrinol. – 2018. - №50. – Р. 52–66.

27. Stewart I.J., Howard J.T., Poltavskiy E., Dore M., Amuan M.E., Ocier K., Walker L.E., Alcover K.C., Pugh M.J. Traumatic Brain Injury and Subsequent Risk of Brain Cancer in US Veterans of the Iraq and Afghanistan Wars.//JAMA Netw Open. – 2024. – Feb. - 5;7(2):e2354588. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2023.54588.PMID: 38358743

28. Yue Y., Shang C., Dong H., Meng K. Interleukin-1 in cerebrospinal fluid for evaluating the neurological outcome in traumatic brain injury. //Biosci. Rep. – 2019. - 39(4): BSR20181966. doi: 10.1042/BSR20181966

29. Zeiler F.A., Thelin E.P., Czosnyka M. et al. Cerebrospinal fluid and microdialysis cytokines in severe traumatic brain injury: a scoping systematic review. //Front. Neurol. – 2017. - 8: 331. doi: 10.3389/fneur.2017.00331

30. M.O.Ismailova, Sh.I.Ruziev, FEATURES OF FORMATION DAMAGE BRAIN FROM INFLUENCE OF BLINT OBJECTS//ILM-FAN VA INNOVATSIYA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI-2024. – В 99-101.

Опубликован

2025-10-24

Как цитировать

ЎЛИМГА ОЛИБ КЕЛАДИГАН БОШ МИЯ ЖАРОҲАТЛАРИДА ЛИКВОР АЙЛАНИШ ЖАРАЁНИ БУЗИЛИШЛАРИНИНГ ПАТОМОРФОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАНАТОГЕНЕЗДАГИ АҲАМИЯТИ . (2025). МЕДИЦИНСКИЙ ЖУРНАЛ ЮЖНОГО АРАЛЬСКОГО МОРЯ, 1(3), 218-223. https://jurnal.urgfiltma.uz/index.php/SASRSMJ/article/view/68