IMPACT OF DAILY GLUCOSE SPIKES ON GASTROINTESTINAL HEALTH IN SOUTH ARAL REGION
Ключевые слова:
glyukoza o‘zgaruvchanligi, ovqatdan keyingi giperglikemiya, oshqozon-ichak simptomlari, Janubiy Orolbo‘yi mintaqasiАннотация
Ovqatdan keyingi glyukoza o‘zgarishlari — bu ovqat iste’molidan so‘ng qon glyukozasi darajasining keskin ko‘tarilishi bo‘lib, ular metabolik disfunksiya va tizimli yallig‘lanishga olib keluvchi omil sifatida tobora ko‘proq e’tiborni tortmoqda. Biroq, bu glyukoza tebranishlarining oshqozon-ichak tizimi (OIT) salomatligiga ta’siri hali yetarlicha o‘rganilmagan, ayniqsa ekologik stress omillariga duchor bo‘lgan Janubiy Orolbo‘yi mintaqasi aholisi orasida. Ushbu tadqiqotda kundalik glyukoza o‘zgaruvchanligi bilan oshqozon-ichak simptomlari o‘rtasidagi bog‘liqlik baholandi. Tadqiqotga qandli diabet tashxisi bo‘lmagan, Janubiy Orolbo‘yi mintaqasida yashovchi 150 nafar kattalar jalb etildi. Glyukoza darajasining kunlik o‘zgarishlari 14 kun davomida uzluksiz glyukoza monitoringi (UGM) yordamida o‘lchandi. Glyukoza tebranishlari ovqatdan keyingi 2 soat ichida boshlang‘ich qiymatdan 30 mg/dl dan ortiq oshish bilan belgilandi. Oshqozon-ichak simptomlari har hafta gastrointestinal simptomlarni baholash shkalasi (GSBS) orqali baholandi. Ishtirokchilarning ovqatlanish odatlari maxsus so‘rovnomalar orqali aniqlanib, atrof-muhit ta’siri standartlashtirilgan so‘rovnomalar asosida baholandi. Ma’lumotlar multifaktorial regressiya modellarida tahlil qilindi. Ishtirokchilarda o‘rtacha kuniga 3,8 ± 1,2 ta glyukoza tebranishi kuzatildi. Glyukoza tebranishlarining ko‘payishi GSBS umumiy ballari bilan sezilarli ijobiy bog‘liqlikda bo‘ldi (β = 0.45; p < 0.001), ayniqsa qorin og‘rig‘i, dam bo‘lish va ichak faoliyatidagi buzilishlar yaqqol namoyon bo‘ldi. Kuniga 4 martadan ko‘p glyukoza ko‘tarilishi kuzatilgan ishtirokchilarda GI simptomlari ikki baravar ko‘p uchradi. Rafinlangan uglevodlarni yuqori miqdorda iste’mol qilish glyukoza tebranishlari bilan sezilarli bog‘liq edi (r = 0.52; p < 0.001). Atrof-muhitdagi ifloslantiruvchi omillarga duchor bo‘lish GI simptomlarini kuchaytirdi, ammo glyukoza darajasi o‘zgarishlari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq emas edi. Ovqatdan keyingi tez-tez uchraydigan glyukoza tebranishlari Janubiy Orolbo‘yi mintaqasi aholisida GI simptomatikasining kuchayishiga olib keladi, bu metabolik yallig‘lanish va ichak devori funksiyasi buzilishi orqali yuzaga kelishi mumkin. Natijalar ushbu xavfli guruhlar uchun glyukoza o‘zgaruvchanligini kamaytirish va oshqozon-ichak salomatligini yaxshilashga qaratilgan integratsiyalashgan metabolik va ekologik sog‘liqni saqlash choralari zarurligini ko‘rsatadi.
Библиографические ссылки
1. Ceriello A. Postprandial hyperglycemia and diabetes complications: is it time to treat? Diabetes. 2005;54(1):1–7.
2. Monnier L, Mas E, Ginet C, et al. Activation of oxidative stress by acute glucose fluctuations compared with sustained chronic hyperglycemia in patients with type 2 diabetes. JAMA. 2006;295(14):1681–1687.
3. Forsyth CB, Voigt RM, Keshavarzian A. Microbial regulation of intestinal barrier function: implications for alcoholism and HIV infection. Alcohol Res. 2014;36(1):65–74.
4. Vaziri ND, Yuan J, Khazaeli M, Ni Z, Said HM. Disruption of intestinal epithelial tight junctions by uremic serum: roles of oxidative stress and inflammation. Am J Nephrol. 2012;35(4):381–388.
5. Svedlund J, Sjödin I, Dotevall G. GSRS—a clinical rating scale for gastrointestinal symptoms in patients with irritable bowel syndrome and peptic ulcer disease. Dig Dis Sci. 1988;33(2):129–134.
6. Central Asia Environmental Agency. Aral Sea environmental and health impact report. 2023.
7. Kim Y, Jeong YJ, Oh YJ, Kim HJ. Effect of dietary carbohydrates on postprandial blood glucose response: a systematic review. Nutr Res Pract. 2017;11(4):301–309.
